पतेती

पतेती किंवा पारशी नववर्ष ग्रेगरियन कॅलेंडरनुसार जुलै-ऑगस्ट महिन्यात साजरे केले जाते. हा कालावधी शाहंशाही कॅलेंडरवर आधारित आहे, ज्याला सम्राटीय कॅलेंडर असेही म्हणतात.

पतेती किंवा पारशी नववर्ष पर्शियन राजा जमशेद यांनी स्थापन केलेल्या पर्शियन कॅलेंडरशी संबंधित आहे. झोराष्ट्रियन लोक, जे प्रामुख्याने पर्शियामध्ये राहत होते, त्यांना सुमारे ३,५०० वर्षांपूर्वी इस्लामिक सैन्यांनी आक्रमण केल्यानंतर त्यांची भूमी सोडावी लागली. त्यामुळे या समुदायाचे जगभर विस्थापन व पुनर्वसन झाले. भारतात या समुदायाला पारशी म्हणून ओळखले जाते, जे पर्शियन या शब्दाचा थेट अनुवाद आहे. झोराष्ट्रियन लोकांनी त्यांच्यासोबत त्यांची संस्कृती आणली आणि शतकानुशतके येथे शांततापूर्ण सहजीवन केले.

भारतामध्ये पारशींसाठी पारशी नववर्ष हा एक विशेष सण आहे. जरी “नवरोज” दरवर्षी मार्च महिन्यात साजरा केला जातो, तरी पतेती शाहंशाही कॅलेंडरनुसार साजरी केली जाते, जे लीप वर्षांचा विचार करत नाही.

या दिवशी पारशी लोक पारंपरिक पोशाख घालतात आणि “अग्यारी” म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या अग्निमंदिराला भेट देतात. तेथे पवित्र अग्नीसाठी दूध, फुले, फळे आणि चंदन अर्पण केले जाते.

सणाचे चार मुख्य घटक

पतेतीचा सण “चार एफ्स” वर आधारित आहे : अग्नी (Fire), सुगंध (Fragrance), अन्न (Food), आणि मैत्री (Friendship). या दिवशी पारशी लोक स्वादिष्ट खाद्यपदार्थांचा आस्वाद घेतात, शुभेच्छा देतात, आणि एकमेकांना भेटवस्तू देतात.

अन्नाचा महत्त्व

पारशी सणांमध्ये अन्नाला विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी पारंपरिक नाश्ता रवो आणि सेव देऊन केला जातो. रवो हा रवा, दूध, आणि साखरेने तयार केला जातो. सेव म्हणजे तुपात तळलेली आणि गोड केलेली शेव, ज्यावर मनुका व बदामाच्या कापांनी सजावट केली जाते.
पारशी लोक मांसाहारी असल्याने या दिवशी मासे, चिकन यांसारखे स्वादिष्ट पदार्थ बनवले जातात. दुपारच्या जेवणात भरपूर सुके मेवे घालून बनवलेला पुलाव आणि काही चिकन व मासळीचे पदार्थ असतात. साली-बोटी आणि पत्रा-नी-मच्छी हे दोन महत्त्वाचे मांसाहारी पदार्थ या दिवशी बनवले जातात. दिवसभर लोक घरी आलेल्यांना गोड पदार्थ आणि फालुदा देतात.

सांस्कृतिक प्रतीके

समृद्धी आणि दीर्घायुष्याचे प्रतीक म्हणून सणाच्या टेबलवर काही शुभ वस्तू ठेवण्याची प्रथा आहे, ज्यामध्ये एक पवित्र ग्रंथ, मेणबत्त्या, आरसा, झरथुस्त्र यांचे चित्र, अगरबत्ती, फळे, फुले, नाणी, आणि सोनेमाशीसह एक वाटी असते. या प्रतीकांद्वारे सकारात्मक ऊर्जांनी भरलेल्या वर्षाची इच्छा व्यक्त केली जाते.
पतेती हा सण पारशी समुदायाच्या संस्कृती, परंपरा, आणि सर्जनशीलतेचा उत्सव आहे, जो नवीन वर्षाच्या शुभेच्छा आणि आनंदासाठी साजरा केला जातो.