राम काल पथ विकास, नाशिक-रचनाकार आणि प्रकल्प सल्लागार नियुक्ती करणे.

सविस्तर मुद्दा:-

नाशिक येथे 2027 मध्ये होणाऱ्या सिंहस्थ कुंभमेळ्याच्या पार्श्वभूमीवर नाशिकच्या पंचवटी परिसरात “राम काल पथ” प्रकल्प राबवण्यात येत आहे.

प्रभाव :-

1. सदर प्रकल्पाअंतर्गत अहिल्याबाई होळकर पुलापासून ते टाळकुटेश्वर मंदिरापर्यंत 1.2 किमी लांब पथमार्ग विकसित केला जात आहे. तसेच, प्रकल्पांतर्गत घाटांचा पुनर्विकास, आकर्षक प्रकाशयोजना, दगडी प्रवेशद्वारे, जुन्या मंदिरांचे व वारसास्थळांची पुनर्स्थापना, वृक्षारोपण, आकर्षक शिल्प आणि भिंतीवरील चित्रकला यांचा समावेश असल्याने जिल्हयाच्या पर्यटन विकासास चालना मिळणार आहे.
2. सदर प्रकल्पामुळे नाशिक, पंचवटी परिसराचे धार्मिक व ऐतिहासिक वैभव वृध्दींगत होणार आहे. परिसर स्वच्छ, सुरक्षित आणि पर्यटकांसाठी अधिक आकर्षक बनवला जाणार असून पर्यावरणस्नेही घटकांमुळे नदी परिसराचे संरक्षण, जतन व संवर्धन आणि सौंदर्यीकरणही होणार आहे. त्यामुळे “राम काल पथ” प्रकल्प नाशिकला एक जागतिक दर्जाचे पर्यटन स्थळ म्हणून घडवण्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावणार आहे.

1. केंद्र शासनाच्या राज्यांना भांडवली गुंतवणूक विशेष सहाय्य योजना सन 2024-25 अंतर्गत राम काल पथ विकास, नाशिक या प्रकल्पास रु.99.14 कोटी इतका निधी मंजूर करण्यात आला आहे. त्यानुसार पर्यटन विभाग, शासन निर्णय, दि.27.12.2024 अन्वये सदर प्रकल्पासाठी रु.99.14 कोटी इतक्या रकमेस प्रशासकीय मान्यता देण्यात येऊन रु.65.43 कोटी इतका निधी महानगरपालिका, नाशिक यांना वितरित करण्यात आला आहे.
2. सदर प्रकल्पासाठी दि.20.03.2025 रोजी सल्लागार संस्थेची नियुक्ती करण्यात आली आहे. 

मालवण, सिंधुदुर्ग येथे पाण्याखालील पर्यटन विकसित करणे -INS Guldar जहाज सिंधुदुर्ग येथे आणणे.

सविस्तर मुद्दा:-

महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळामार्फत भारतीय नोदलाच्या INS Guldar या निवृत्त जहाजाचे कृत्रिम प्रवाळ तयार करुन सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात जागतिक दर्जाचे स्कुबा डायव्हींग आणि पाण्याखालील जीवनाचे आकर्षण निर्माण करण्यात येत आहे.

प्रभाव :-

सदर प्रकल्प हा भारतातील पाण्याखालील आकर्षणाचा पहिलाच प्रकल्प असल्याने या प्रकल्पाच्या माध्यमातून राज्यातील सिंधुदुर्ग पर्यटन क्षेत्राचा विकास होऊन राज्यात पर्यटन क्षेत्रात गुंतवणूक वाढून रोजगार निर्मिती होणार आहे.

1. सदर प्रकल्पासाठी केंद्र शासनाच्या राज्यांना भांडवली गुंतवणूक विशेष सहाय्य योजना सन 2024-25 भाग-3 अंतर्गत रु.46.91 कोटी निधी मंजूर करण्यात आला आहे. त्यानुसार त्यानुसार पर्यटन विभाग, शासन निर्णय, दि.27.12.2024 अन्वये रु.30.96 कोटी इतका निधी महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळास वितरित करण्यातआला आहे.
2. INS Guldar जहाज विजयदुर्ग (MMB Jetty), सिंधुदुर्ग येथे आणण्यात आले.

अमूर्त सांस्कृतिक वारसा (ICH)- पालघर परिसरात आदिवासी पर्यटनाला चालना- आदिवासी लाभार्थ्यांची क्षमता वाढ करणे व आदिवासी महोत्सवाचे आयोजन करणे.

सविस्तर मुद्दा :-

महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळामार्फत पालघर व नाशिक जिल्हयातील आदिवासी पर्यटनाला चालना देण्यासाठी  अमूर्त सांस्कृतिक वारसा (ICH) हा एक अभिनव व नाविन्यपूर्ण उपक्रम सुरु करण्यात आला आहे.

प्रभाव :-

सदर योजनेच्या माध्यमातून आदिवासी क्षेत्रातील स्थानिक कला, संस्कृती, उत्पादने, व्यवसाय इ. गोष्टींना चालना मिळून सदर समुदायास मुख्य प्रवाहात आणले जाणार आहे.

1. सदर उपक्रमासाठी पर्यटन विभाग, शासन निर्णय दि.20.12.2024 अन्वये रु.5 कोटी इतक्या रक्कमेस मान्यता देण्यात आली असून त्यामधून खालील उपक्रम राबविण्यात आले आहेत :-

• पालघर येथे कल्चरल टुरिझम कार्यशाळाचे आयोजन करण्यात आले. त्यामध्ये हस्तकौशल्य, पारंपारिक व सांस्कृतिक उत्पादने तसेच, स्थानिक कलाकारांची क्षमता बांधणी, इ. कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले.
• आदिवासी समुदायाच्या वारशाचे जतन व संवर्धनासाठी ऑडियो क्लिप, व्हिज्युअल चित्रपट यांच्या माध्यमातून अनुभवात्मक पर्यटनाला प्रोत्साहन दिले जात आहे.
•  i.   आदिवासी समुदायांच्या नेतृत्वाखाली महोत्सवाव्दारे ग्रामीण व सांस्कृतिक पर्यटनास चालना देण्यात येत आहे. यांचा पहिला महोत्सव पालघर जिल्हयातील बापुगाव, गंजड आणि घोलवड येथे दि.28 फेब्रुवारी ते दि.02 मार्च, 2025 या कालावधीत आयोजित करण्यात आला आहे. 

1. याअंतर्गत 450 आदिवासी लाभार्थ्यांची क्षमता वाढविण्यात आली आहे. 

पंढरपूर येथील सभामंडप व Sky Walk-प्रकल्प व्यवस्थापन सल्लागाराची नियुक्ती करणे.

सविस्तर मुद्दा :-

सोलापूर जिल्हयातील श्री.क्षेत्र विठ्ठल-रुख्मिणी मंदिर पंढरपूर येथे यात्रा कालावधी दरम्यान तात्पुरत्या स्वरुपात उभारण्यात येणारा दर्शन मंडप आणि दर्शन रांग याकरीता कायमस्वरुपी उपाययोजना करण्याचे प्रस्तावित आहे.

प्रभाव :-

सोलापूर जिल्हयतील श्री.क्षेत्र विठ्ठल-रुख्मिणी मंदिर पंढरपूर येथे येणाऱ्या भाविक/ पर्यटकांना दर्शनाकरीता सोयी-सुविधा उपलब्ध होणार असल्यामुळे दर्शन विनासायास / सुलभ होणार आहे.

1. विषयांकीत मुद्यांच्या अनुषंगाने सन 2024-25 या वित्तिय वर्षात पर्यटन विभाग, शासन निर्णय दि.10.10.2024 अन्वये रु.129.49 कोटी इतक्या निधीस प्रशासकीय मान्यता देण्यात आली असून त्यापैकी दि.27.12.2024 रोजीच्या शासन निर्णयान्वये रु.5 कोटी इतका निधी वितरित करण्यात आला आहे.
2. सदर प्रकल्पाकरीता दि.10.02.2025 रोजी सल्लागार संस्थेची नियुक्ती करण्यात आलेली आहे.

प्रादेशिक पर्यटन विकास योजनेसाठी (RTDS) online पोर्टल विकसित करणे.

सविस्तर मुद्दा :-

प्रादेशिक पर्यटन विकास योजनेअंतर्गत प्रस्तावांची सादरीकरण प्रक्रिया ऑनलाईन पद्धतीने करणे.

प्रभाव :-

प्रादेशिक पर्यटन विकास योजनेअंतर्गत सादर केल्या जाणाऱ्या प्रस्तावांच्या कार्यपद्धतीत बदल करुन सर्व प्रस्ताव ऑनलाईन माध्यमातून सादर करुन योजनेमध्ये पारदर्शकता, गतिमानता व सुलभता येणार आहे.

1. 1)  RTDS पोर्टल दि.31.03.2025 रोजी विकसित करण्यात आले असून पर्यटन विभागाच्या संकेतस्थळावर संलग्नीत करण्यात आले आहे.
2. सदर संकेतस्थळाचा URL “https://mahartds.maharashtra.gov.in/”” असा आहे.
3. 02 G.R. दि. 04-11-2010 सुधारित प्रादेशिक पर्यटन विकास योजना.pdf

महा बुकींग पोर्टल  विकसित करणे.

सविस्तर मुद्दा :-

पर्यटकांना पर्यटन स्थळी सोयी-सुविधा मिळण्याकरीता महाबुकींग पोर्टल विकसित करणे.

प्रभाव :-

1. पर्यटन विभागाच्या mahabooking पोर्टल द्वारे पर्यटकांना एका क्लिक वर राज्यातील पर्यटन स्थळांची माहिती उपलब्ध होणार असून त्यामध्ये पर्यटन सर्किट, गाईड, रिसोर्ट, होटल, होम स्टे,वाहतूक सुविधा, टूर ऑपरेटर इ. बाबींचा समावेश असेल. 
2. सदर पोर्टलव्दारे पात्र टूर ऑपरेटर, टूर गाइड, होम स्टे, साहसी पर्यटन प्रकल्पधारक यांना पर्यटन धोरण-2024 अंतर्गत अनुज्ञेय असलेल्या प्रोत्साहने/सवलतीकरीता नोंदणी करता येईल. 

स्वदेश दर्शन  2.0- शिवसृष्टी ऐतिहासिक थीम पार्क, आंबेगाव, पुणे-निविदा प्रक्रिया अंतिम करुन कार्यारंभ आदेश निर्गमित करणे.

सविस्तर मुद्दा :-

स्वदेश दर्शन  2.0- शिवसृष्टी ऐतिहासिक थीम पार्क, आंबेगाव या प्रकल्पाचा टप्पा-3 विकसित करणे.

प्रभाव :-

शिवसृष्टी आंबेगाव हा पुणे जिल्हयातील छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारित राज्यातील सर्वात मोठा शिवसृष्टी प्रकल्प असल्याने सदर प्रकल्पाच्या माध्यमातून छत्रपती शिवाजी महाराजांचा समृध्द ऐतिहासिक वारसा देशी-विदेशी पर्यटकांपर्यत पोहोचणार आहे. 

1. 1) पुणे जिल्हयातील आंबेगाव येथे छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळातील या भव्यतेचे पुनरुज्जीवन करण्याच्या उद्देशाने शिवसृष्टी ऐतिहासिक थीम पार्क, आंबेगाव हा एक महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प राबविण्यात येत आहे. सदर प्रकल्पातील यातील टप्पा 1 व टप्पा 2 पूर्ण झाले असून स्वदेश दर्शन योजने अंतर्गत टप्पा 3 मध्ये खालील कामे करण्याचे प्रस्तावित आहे :- 

• लोहगड किल्ला (प्रतिकृती)
• तटबंदी.
• आकर्षण केंद्र: सदरआकर्षण केंद्र हे 82,231 चौरस फूट क्षेत्रात विकसित केले जात असून याअंतर्गत पर्यटकांना कृत्रिम बुध्दिमत्तेवर आधारित पुढील अनुभव घेता येतील :- 1.किल्ल्यांवरून उड्डाण करणे, 2. 5 डी सिम्युलेशनसह पन्हाळगड लढाई, 3. खांदेरी नौदल युद्ध शो व 4. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे भाषण

1. सदर प्रकल्पास केंद्र शासनाच्या स्वदेश दर्शन-2.0 अंतर्गत दि.21.09.2024 रोजीच्या पत्रान्वये रु.76.22 कोटी इतक्या निधीस मान्यता देण्यात आली आहे. त्यानुसार सदर प्रकल्पासाठी निविदा प्रक्रिया पूर्ण होऊन दि.03.04.2025 सल्लागार संस्थेस कार्यारंभ आदेश निर्गमित करण्यात आला आहे.

INS Guldar जहाजाचा स्वच्छता कार्यक्रम दि.21.04.2025 रोजी पूर्ण करण्यात आला.

एक खिडकी योजना -मैत्री पोर्टलशी संलग्न करणे व अधिसूचित सेवा प्रदान करणे.

मुद्दा :-

महाराष्ट्र लोकसेवा हक्क अधिनियम-2005 अंतर्गत नागरिकांना पर्यटन विभागामार्फत सेवा प्रदान करणे.

प्रभाव :-

महाराष्ट्र पर्यटन विभागामार्फत पर्यटकांना अधिक सोयी-सुविधा उपलब्ध करुन दिल्याने शासनाची जनतेप्रती असणारी  शासकीय सेवेबाबतची पारदर्शकता, जबाबदारी तसेच, उत्तरदायित्व या बाबी साध्य होणार आहेत. 

पर्यटन विभागामार्फत नागरिकांना एकूण 14 लोकसेवा पुरविण्यात येणार असून त्याबाबत दि.29.04.2025 रोजी अधिसूचना निर्गमित करण्यात आली आहे.

शिव सृष्टी थीम पार्क, (5 ठिकाणी प्रस्तावित)-उच्च स्तरीय समिती व शिखर समितीची मान्यता प्राप्त करुन घेणे.

सविस्तर मुद्दा :-

छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या जीवनावर आधारित शिवसृष्टी उभारणे.

प्रभाव :-

छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे हिंदवी स्वराज्य उभारण्याकरीता असलेले योगदान, त्यांचेवर राजमाता जिजाऊ आणि छ.शहाजी राजे यांचा असलेला प्रभाव आणि संस्कार तसेच, छ.शिवाजी महाराजांचे छ.संभाजी महाराज, छ.राजाराम महाराज यांचेवर असलेले संस्कार, महाराजांची युध्दनिती, दुरदृष्टी, धुरंदर राजकारण इ. गोष्टींचा सद्याच्या पिढीवर अनुकुल प्रभाव होणार आहे.

सद्यस्थिती :-

1. छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या जिवनावर आधारित शिवसृष्टी ठिकाण व संकल्पना खालीलप्रमाणे अंतिम करण्यात आलेल्या असून प्रस्ताव उच्चस्तरीय समितीच्या मान्यतेकरीता सादर करणेबाबत महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळास दि.22.04.2025 च्या पत्रान्वये कळविण्यात आले आहे.

1. नशिराबाद, जिल्हा जळगाव, हेळवाक-कोयनानगर, जिल्हा सातारा आणि नागपूर शहर जि.नागपूर येथे शिवसृष्टी उभारण्याबाबत पुरेशी जागा उपलब्ध करुन घेणेबाबत आवश्यक ती कार्यवाही करण्यासाठी महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळास दि.22.04.2025 च्या पत्रान्वये कळविले आहे.

राम काल पथ विकास, नाशिक – निविदा प्रक्रिया अंतिम करणे कार्यवाही पूर्ण नाशिक येथील राम काल पथ प्रकल्प सुरु करण्याच्या अनुषंगाने दि.23.06.2025 रोजी सदर प्रकल्पाचे कार्यारंभ आदेश देण्यात आले आहेत.

प्रादेशिक पर्यटन विकास योजनेसाठी (RTDS) योजना सुव्यवस्थित करणे-शासन निर्णय निर्गमित करणे.

सविस्तर मुद्दा :-

राज्यातील पर्यटन स्थळांच्या ठिकाणी उच्च दर्जाच्या मूलभूत सुविधा निर्माण करण्यासाठी प्रादेशिक पर्यटन विकास योजनेच्या (RTDS) कार्यपद्धतीत सुधारणा करणे.

प्रभाव :-

पर्यटन क्षेत्रात काळानुसार विकसित होणाऱ्या नाविन्यपूर्ण संकल्पना, केंद्र शासनाकडून वेळोवेळी जाहीर करण्यात येणारी मार्गदर्शक तत्त्वे तसेच, जिल्हाधिकारी / पर्यटन  संचालनालय / महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळ यांच्याकडून शासनास प्राप्त होणाऱ्या प्रस्तावांचे बदललेले स्वरुप, आधुनिक तंत्रज्ञान, ऑनलाईन पोर्टल, इ. च्या माध्यमातून योजनेच्या कार्यपद्धतीत पारदर्शकता आणून प्रभावी व जलद अंमलबजावणी होणार आहे.

सद्यस्थिती :-

पर्यटन विभाग, शासन निर्णय दि.04.11.2010 अनव्ये राबविण्यात येणाऱ्या प्रादेशिक पर्यटन विकास योजनेच्या कार्यपद्धतीत सुधारणा करण्याच्या अनुषंगाने नस्ती शासन मान्यतेस्तव दि.01/04/2025 रोजी सादर करण्यात आली असून दि.15.05.2025 रोजीपर्यंत शासन निर्णय निर्गमित करण्याचे प्रस्तावित आहे.

MICE Bureau स्थापना करणे.

सविस्तर मुद्दा :-

महाराष्ट्र पर्यटन धोरण-2024 अंतर्गत राष्ट्रीय तसेच आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे मोठे कार्यक्रम राज्यात आयोजित करण्यासाठी MICE Bureau स्थापन करणे.

प्रभाव :-

सदर कार्यक्रमांच्या आयोजनामुळे राज्यात आगामी 10 वर्षात रु.1 लक्ष कोटी इतकी खाजगी गुंतवणूक तसेच, प्रत्यक्ष / अप्रत्यक्ष 18 लक्ष नवीन रोजगार निर्मिती होणार आहे.

सद्यस्थिती :-

1. राज्याचे पर्यटन धोरण-2024 दि.18.07.2024 रोजीच्या शासन निर्णयातील (परिच्छेद क्र.07) अन्वये राज्यातील कार्यक्रम उद्योगाला प्रोत्साहन देणे आणि अधिकाधिक मोठ-मोठे कार्यक्रम राबविणे या उद्देशाने MICE केंद्राची स्थापना करण्यात येणार आहे. MICE केंद्राची उद्दिष्टे, केंद्राची भूमिका आणि जबाबदा-या, विपणन व प्रोत्साहन, विक्री आणि व्यवसाय विकास इ. बाबी महाराष्ट्र पर्यटन धोरण-2024 मध्ये नमुद करण्यात आलेल्या आहेत.
2. MICE Bureau स्थापन करण्याच्या अनुषंगाने नस्ती शासन मान्यतेस्तव दि.21/04/2025 रोजी सादर करण्यात आली असून दि.15.05.2025 पर्यंत शासन निर्णय निर्गमित करण्याचे प्रस्तावित आहे.