महाराष्ट्राचा विशाल भूभाग आणि त्याची समृद्ध संस्कृती इथल्या खाद्यसंस्कृतीला वेगळी ओळख देतात. प्रत्येक प्रदेशाच्या हवामानानुसार आणि उपलब्ध जिन्नसांनुसार पारंपरिक पदार्थ ठरतात. त्यामुळे कोकण किनाऱ्यांपासून ते विदर्भाच्या कोरड्या भागांपर्यंत प्रत्येक ठिकाणी वेगळी चव आढळते.

वर्‍हाडी स्वयंपाक

विदर्भात तयार होणारा वर्‍हाडी स्वयंपाक तिखट आणि मसालेदार असतो. इथले पदार्थ चविष्ट आणि झणझणीत असतात. बेसन, काळी मिरी, मोहरी, तीळ, जायफळ आणि तिखट मसाल्यांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर होतो. या प्रदेशातील खवय्यांना मसालेदार अन्न खायला आवडत असल्यामुळे हा झणझणीत स्वयंपाक अतिशय लोकप्रियही आहे.

मालवणी स्वयंपाक

कोकणातील मालवणी स्वयंपाक म्हणजे समुद्री खाद्यप्रेमींसाठी मेजवानीच! हा स्वयंपाक विशेषतः त्याच्या मालवणी मसाल्यासाठी प्रसिद्ध आहे. १५-१६ प्रकारच्या मसाल्यांचे मिश्रण असलेला हा मसाला पदार्थांना खास सुगंध देतो. खोबरे आणि नारळाचे दूध मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाते, त्यामुळे तिखटसर मासळी करी, कोकमाच्या चवीने सजलेले सुरमई किंवा कोळंबीचे पदार्थ अप्रतिम लागतात.

कोल्हापुरी स्वयंपाक

कोल्हापुरी स्वयंपाक हा तिखट मसाल्यांचा खजिना आहे. येथे तयार होणारे पदार्थ अतिशय झणझणीत आणि तिखट असतात. लसूण, सुके खोबरे आणि खास कोल्हापुरी मसाला यांचा भरपूर वापर केला जातो. कोल्हापुरी मिसळ आणि तांबडा रस्सा हे पदार्थ खाल्ल्यावर तोंडाला एक वेगळाच स्वाद मिळतो. तिखट खाणाऱ्यांसाठी इथले पदार्थ स्वर्गासमान आहेत!

सावजी स्वयंपाक

नागपूरचा सावजी स्वयंपाक म्हणजे तिखट आणि मसालेदार पदार्थांची ओळख! हा स्वयंपाक खास त्याच्या तिखट चवीसाठी ओळखला जातो. इथे सावजी मसाला वापरला जातो, जो तब्बल ३२ प्रकारच्या मसाल्यांचे मिश्रण असतो. गरमागरम आणि मसालेदार ग्रेव्हीसह दिले जाणारे मटण आणि चिकन हे पदार्थ खवय्यांमध्ये प्रसिद्ध आहेत.

कोकणी स्वयंपाक

कोकणी स्वयंपाक म्हणजे मालवणी आणि कारवारी खाद्यसंस्कृतीची अनोखी सांगड! समुद्रकिनाऱ्यावर राहणाऱ्या लोकांसाठी ताज्या मासळीला विशेष महत्त्व आहे. नारळ, कोकम आणि मसाल्यांचा अप्रतिम मिलाफ कोकणी पदार्थांमध्ये आढळतो. हे पदार्थ फारसे मसालेदार नसतात, पण त्यांची नैसर्गिक चव जपली जाते. त्यामुळे कोकणी स्वयंपाक हा चवदार आणि पौष्टिक असतो.